Rok 1989 był dla Polski przełomowy. Ta data otworzyła drzwi do nowych dróg zapewniania bezpieczeństwa państwa, a także poprawy standardu życia obywateli. Perspektywa wstąpienia Polski w struktury Sojuszu Północnoatlantyckiego oraz Unii Europejskiej stały się drogowskazami podejmowanych działań na arenie międzynarodowej oraz priorytetami polityki zagranicznej demokratycznej Polski.
Wstąpienie Polski w struktury NATO stało się faktem w 1999 roku. Międzynarodowy sojusz wojskowy zrzeszający wiele państw Zachodu jest gwarantem bezpieczeństwa militarnego m. in. poprzez zobowiązanie wszystkich stron do podjęcia stosownych działań na wypadek ataku militarnego na terytorium którejkolwiek z nich. Uczestnictwo w natowskim systemie zbiorowej obrony i odpowiedzialności w przypadku incydentów i konfliktów zbrojnych zwiększa poczucie bezpieczeństwa Polaków.
Sprawia, że troska o Polskę staje się elementem bonum commune zjednoczonego Zachodu. Jest to istotne również z punktu widzenia położenia geopolitycznego i geostrategicznego Polski. Doświadczenia ostatnich lat związane z wojną na terytorium Ukrainy pokazują, że przynależność do sojuszu jest faktycznym, a nie tylko potencjalnym gwarantem ładu, stabilności i spokoju, czego dowodem jest aspiracja wstąpienia w struktury NATO przez Finlandię i Szwecję.
Istotą Sojuszu Północnoatlantyckiego jest nie tylko zdolność do kolektywnej obrony, ale również podejmowanie współpracy na rzecz wzmacniania bezpieczeństwa. 25 lat członkostwa Polski w strukturach NATO staje się doskonałą okazją do oceny dotychczasowej współpracy oraz wskazania perspektyw rozwojowych sojuszu.
Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku miało kluczowe znaczenie nie tylko dla wzmocnienia pozycji państwa na arenie międzynarodowej, ale także dla codziennego życia Polaków.
Członkostwo w Unii Europejskiej i następnie strefie Schengen spowodowało, że przekraczanie granic zjednoczonej Europy stało się łatwiejsze niż kiedykolwiek. Obecność Polski w strukturach europejskich to także swoboda przepływu kapitału czy usług. Bezsprzeczną korzyścią jest również otwarcie rynku pracy i podejmowanie zatrudnienia bez konieczności uzyskania wiz czy innych wymaganych prawem dokumentów, co jest kluczowe w zapewnianiu bezpieczeństwa ekonomicznego i społecznego. Unia Europejska oznacza również dostęp do szkolnictwa wyższego w innych krajach Wspólnoty, fundusze wspierające rozwój rolnictwa i przemysłu oraz wzrost eksportu towarów i usług na rynek europejski.
Droga do Unii Europejskiej wymagała podjęcia szeregu zmian instytucjonalnych pozwalających na zwiększenie konkurencyjności rynku i ograniczenie państwowych monopoli, a także wiązała się z poprawą jakości funkcjonowania instytucji publicznych.
Dwudziesta rocznica podpisania Traktatu Akcesyjnego w Atenach staje się przyczynkiem do dyskusji na temat istoty funkcjonowania i przyszłości Unii Europejskiej, ale jest również okazją do podsumowania dotychczasowych działań integrujących Europę „zjednoczoną w różnorodności”.
dr Zbigniew Nowak
Uczelnia Techniczno-Handlowa im. H. Chodkowskiej w Warszawie
e-mail: zbigniew.nowak@uth.edu.pl